| |
| Notities persoon | Over de oudste generaties van de familie "van Altena" heerst enige onduidelijkheid. Klaversma (1978) verondersteld dat er 2 opeenvolgende "Dirken" geweest zijn. Van Leijenhorst (genealogieonline) geeft de hieronder weergegeven redenering waarom er maar sprake is van 1 Dirk in deze generatie. Aangezien ik deze redenering redelijk aannemelijk acht, heb ik de stamboom, zoals weergegeven door R. van Leijenhorst, overgenomen.
Argumentatie van Rob van Leijenhorst over Dirk I en Dirk Ia (of Dirk II) van Altena:
Dhr. Klaversma komt bij zijn reconstructie uit 1977 van de heren van Altena tot de volgende opvolging:
Dirk I van Altena + ca.1172, hij of zijn zoon mogelijk gehuwd met een vrouw uit het Gentse burggravengeslacht, vooraanstaand getuige in Utrechtse en Hollandse oorkonden van 1143 tot 1172;
Dirk II van Altena + na 1189, mogelijk gehuwd van een Van Gent, vermeldt in 1189 samen met zijn zoon Boudewijn;
Boudewijn van Altena + 1200, gehuwd met Margareta van Born waardoor hij vermoedelijk de heerlijkheid Kortessem en goederen in Eindhoven en naaste omgeving verworven heeft;
Dirk III van Altena + 1242, gehuwd met een Maria en later met Imaina van Brabant.
Opvallend te noemen is het verschil in vermeldingen tussen Dirk II van Altena en de overige heren. Daar waar we deze heren regelmatig tegenkomen als getuige of zelfstandig handelend, is er van Dirk II slechts één enkele vermelding bekend. Deze opvallende constatering in combinatie met het huwelijk tussen een Seger van Gent en Oda van Grimbergen, een kleindochter van voornoemde Boudewijn, is aanleiding voor een nadere bestudering van de oudste gegevens over deze familie om te bezien of de conclusies van Klaversma kloppen. In de Middeleeuwen waren er namelijk een groot aantal beperkingen om huwelijken tussen naaste verwanten tegen te gaan. Daarbij is het ook gemakkelijk om voort te bouwen op een artikel uit 1996 waarin ik zelf al een genealogische vraag - wie de man was van [Margareta] van Horne. - heb opgelost. In het vervolg van deze bijdrage zullen we meermalen namen tussen rechte haakjes [ ] geplaatst zien. Dit heeft te maken met het gegeven dat deze (voor-)namen niet met zekerheid vaststaan. Deze naamsuggesties worden niet door eigentijdse informatiebronnen bevestigd maar gesuggereerd door latere onderzoekers. Bovendien is het gemakkelijk om de namen en feiten die middels onderzoek slechts beredeneerd kunnen worden - dus met een hypothetisch karakter - zo aan te duiden zodat we een duidelijk onderscheid kunnen maken tussen vaststaande feiten en mogelijkheden.
Uitgaande van [Margareta] van Altena hebben we volgens Klaversma te maken met vier generaties waarover we met betrekking tot generatieduur en vernoeming iets naders kunnen beredeneren. [Margareta] van Altena, de oudste dochter van Boudewijn, huwde omstreeks 1190 met Willem van Horne. Uitgaande van een vrouwelijke generatiebreedte van 20 jaar zullen haar ouders zo rond 1170 zijn gehuwd. Boudewijn van Altena is niet vernoemd naar zijn grootvader Dirk I zodat de mogelijkheid bestaat dat hij een oudere broer Dirk zou kunnen hebben gehad. Vader Dirk II van Altena zal daarom circa 1140 zijn gehuwd. De naam van Dirk II's grootvader is niet bekend, zodat we niet weten of Dirk II wel of niet vernoemd is. Veiligheidshalve dient daarom een in de genealogische literatuur gangbare generatiebreedte van 30 jaar aan te houden. Dirk I van Altena zal derhalve al rond 1110 zijn gehuwd. Daarop voortbordurend kan dus aangenomen worden dat Dirk I van Altena rond 1080 zal zijn geboren. Theoretisch gesproken zou hij bij zijn overlijden rond 1172 een leeftijd van 92 jaar hebben bereikt, hetgeen niet waarschijnlijk te achten is.
Er zit dus in de opvatting van Klaversma iets niet goed. Klaversma heeft zich verkeken op de diverse generaties en hun gehanteerde generatieduur. Zonder het nadrukkelijk te zeggen plaatst hij Dirk I van Altena in de generatie die, terugredenerend, aan Dirk II van Altena zou moeten toekomen, met een huwelijksjaar rond 1140. Hierop voortbordurend zou Dirk II rond 1170 en zijn zoon Boudewijn rond 1200 moeten huwen. Boudewijn's dochter [Margareta] moet echter al rond 1190 zijn gehuwd. Het hanteren van vier generaties veroorzaakt dus chronologische problemen.
Klaversma schrijft Dirk I van Altena een publieke loopbaan toe van 1143 tot en met 1172. Er is in deze loopbaan geen moment aan te wijzen waarin verondersteld kan worden dat wellicht zoon Dirk II de vooraanstaande positie van zijn vader heeft overgenomen, anders was Klaversma dat wel opgevallen. Zoon Dirk II schittert dus door zijn afwezigheid als getuige.
Waar hij zich ook op verkeken heeft is de in het voorgaande reeds besproken oorkonde uit 1189 van aartsdiaken Dirk van Duras. Klaversma veronderstelde dat Dirk van Altena samen met zijn zoon Boudewijn en hun verwant Rutger van Merum, tot de groep edelen behoorden die graaf Floris III van Holland op diens kruistocht vergezelden. Uitgaande van de aanname dat Dirk I van Altena bij diens eerste optreden in 1143 ongeveer 25 jaar was, zou hij volgens Klaversma "in 1189 ruim 70 jaar geweest zijn, een leeftijd om grote moeizame veldtochten aan jongeren over te laten". Deze veronderstelling was mede aanleiding voor zijn opvatting dat dan na 1172 Dirk van Altena is opgevolgd door een zoon Dirk II. Deze Dirk II van Altena ging dan mee op kruistocht en maakte na 1189 plaats voor zijn zoon Boudewijn.
De aanwezigheid van Dirk van Altena en zijn zoon Boudewijn als getuige is echter geen voorwaarde voor deelneming aan de kruistocht. Gezien de voorgaande schatting zal Boudewijn in 1189 een veertiger, en vader Dirk (II) van Altena dik in de zeventig zijn geweest. Het is dus eerder waarschijnlijk dat vader Dirk van Altena niet op kruistocht is meegeweest. Gezien zijn geschatte leeftijd in 1189 en zijn huwelijksjaar van ca. 1140 is hij hoogstwaarschijnlijk dezelfde persoon als de Dirk I van Altena die van 1143-1172 als getuige bekend is. Derhalve vervalt de noodzaak om de periode 1143-1189 te verdelen over een vader en zoon met naam Dirk van Altena. Dit vereenvoudigd tevens de toeschrijving van een huwelijkspartner uit de familie Van Gent. Het opvolgingsschema van Klaversma dient dus ingekort te worden tot:
Dirk I van Altena, geb.ca.1110 en + na 1189, huwde ca.1140;
Boudewijn II van Altena + 1200, huwde ca.1170;
Dirk II van Altena, geb.ca.1170 en + 1242.
bron: Wikipedia; Klaversma (1978); genealogieonline, kwartierstaat van Leijenhorst-de Waard. |
|
